Паскаль тілінің алфавиті:
Латын алфавитінің бас (A-Z) жəне кіші (a-z) əріптері жəне _ астын сызу белгісі.
Араб цифрлары: 0 – 9
Арнайы символдар: а) арифметикалық операция белгілері: +, -, *, /
б) қатынас операцияларының белгілері: =, <> (тең емес), >, >=, <,
<=
в) тыныс белгілері: ; : . , ..
г) қосарлы символдар: {}, [], (), (* *), (. .)
д) меншіктеу белгісі: : =
е) символдар: @, $, #, ^
4. Қызметші сөздер: and, begin, if, then, else, end …
Паскальдағы деректер типтері.
Паскальдағы кез-келген деректер, яғни айнымалылар, тұрақтылар, функция мəндері жəне өрнектер, өздерінің типтері арқылы сипатталады. Тип аталған объектінің қабылдайтын мəндерінің жиынын жəне деректердің компьютер жадысында ішкі өрнектелу форматын анықтайды. Паскаль тілінде деректердің төмендегідей типтері бар:
Стандарт жəй тип: бүтін (integer) нақты (real) логикалық (boolean) процедуралық символдық (char, string)
Стандарт емес жəй тип: санақты жəне шектеулі типтер
Құрылымдық тип: массив
жазу
жиын
файл
Мəндері компьютердің арнайы программалары арқылы автоматты түрде
есептелетін функциялар – стандарт функциялар деп аталады. Стандарт
функциялар Паскаль тілінің System деп аталатын кітапханалық модулінде жинақталған. Бұл модуль программаға автоматты түрде қосылады.
Паскаль тілінің негізгі стандарт функциялары төменде көрсетілген.
х- тің абсолют мəні sin(x)-
х- тің синусы
cos(x)-
х- тің косинусы
arctan(x)-
х- тің арктангенсі
exp(x) -
х- тің экспоненті - ех
ln(x)-
х- тің натурал логарифмі
PI-
π санының мəні, π=3,14159…
sqr(x)-
х- тің квадраты
sqrt(x)-
х- тің квадрат түбірі
int(x) немесе trunc(x)- х санының бүтін бөлігі
frac(x)-
х санының бөлшек бөлігі
round(x)- х санын бүтінге дейін дөңгелектеу
х санын n дəрежеге шығару үшін төмендегі формула қолданылады. x n = e nlnx → exp(n*ln(x))
Мысал: 25 өрнегі Паскальда exp(5*ln(2)) түрінде жазылады. Өрнектер тұрақтылар мен айнымалылардан, арифметикалық, логикалық
жəне қатынас операциясының белгілерінен жəне стандарт функциялардан құралады.
Математикалық өрнек жəне оның сəйкес Паскаль тілінде жазылуына мысалдар:
4√ 2x-y → 4* SQRT(2*x-y)
ctgx+cos60º → cos(x)/sin(x)+cos(60*pi/180)
b D
→
(-b+ SQRT(D))/(2*a)
2a
4. cos2x2
→ SQR(cos(SQR(x)))
5. e sinxx
→
exp (sin(x))*SQRT(x)
