Беларускія летапісы, в сокращении. Краткое содержание.

Список произведений в сокращении
Слова пра паход Ігаравы
Беларускія летапісы
Прамова Мялешкі
Ліст да Абуховіча
Энеіда навыварат
Тарас на Парнасе
Жыціе Ефрасінні Полацкай ("Жыццё Ефрасінні Полацкай")

Кароткі змест «Летапісца вялікіх князёў літоўскіх»:

Згадваюцца падзеі палітычнай гісторыі Літвы, Беларусі і Украіны XIV — пачатку XV ст. У цэнтры ўвагі аўтара напачатку — барацьба паміж князямі Ягайлам Альгердавічам і яго дзядзькам Кейстутам Гедымінавічам за ўладу. Ягайла пасля смерці бацькі Альгерда Гедымінавіча ў 1377 г. стаў вялікім князем Літоўска-Беларускай дзяржавы. Ён вырашыў пазбавіцца ад Кейстута, пайшоў на змову з крыжакамі. Рашучы і мудры Кейстут апярэдзіў пляменніка і захапіў Вільню.

Сабрана войска для рашаючай бітвы. Аднак Ягайла пачаў дзейнічаць хітрасцю. Ён паслаў да Кейстута і яго сына Вітаўта ганца з прапановай мірна ўладзіць спрэчку, запрасіў іх да сябе. Кейстут і Вітаўт паверылі Ягайлу, паехалі да яго. Былі па-здрадніцку схоплены і адпраўлены ў Крэўскі замак. Старога князя па загаду Ягайлы задушылі. «И тамо во Креиве пятой нощи князя великого Кестутця удавили каморникы князя великого Ягайлава, Прокша, што воду давал ему, а были ины — Мостев брат а Кучюк а Лисица Жибентяй. Таков конець стался князю великому Кестутию», — сведчыць аўтар летапіса. Вітаўту, пераапранутаму ў жаночае адзенне, удалося ўцячы з палону. Далей падзеі развіваліся для Ягайлы не лепшым чынам. Вітаўт знайшоў прытулак у немцаў, « и приехоша к нему многи князи и бояре литовъскыи. Он жа нача воеватис помочью немецькою литовскую землю... А великому князю... Ягаилу и Скиригаилу невозможьно вже стаити противу его, занже бо у него сила велика собралася. Тогда князь велики Ягаило перезвав его со немецъ и даль ему Луческь со всею Волыньскою землею, а в Литовъской земли — отчину его».

У цэлым «Летапісец вялікіх князёў літоўскіх» уяўляе сабой некалькі гістарычных апавяданняў пра самыя розныя падзеі. Услед за апісаннем барацьбы паміж Ягайлам і Кейстутам згадваецца каранацыя ў Кракаве князя Ягайлы, бітва літоўскіх князёў са смаленскімі пад Мсціславам, жаніцьба маскоўскага князя Васіля Дзімітравіча на дачцы Вітаўта, загадкавая смерць у Кіеве князя Скіргайлы.

Галоўным героем 2-й часткі «Летапісца...» становіцца Вітаўт. У 1392 г. Ягайла (кароль Полыдчы пасля жаніцьбы на каралеве Ядзвізе) аддаў стрыечнаму брату вярхоўную ўладу ў Вялікім княстве Літоўскім. Вітаўт робіць рашучыя захады па ўмацаванню княства, пашырэнню яго тэрыторыі.

Трэцяя, заключная частка летапісу — невялічкая аповесць пра Падолле, з якім аказаўся паяднаным лёс чатырох сыноў Карыята Гедымінавіча. У канцы XIV ст. гэта ўкраінская зямля была далучана да ВКЛ князем Вітаўтам.

Мастацкія асаблівасці «Пахвалы Вітаўту»

«Пахвала вялікаму князю Вітаўту» з'яўляецца часткай Беларуска-літоўскага летапісу 1446 г. Адзін з першых твораў беларускай свецкай панегірычнай літаратуры. Змест твора складае не апавяданне пра пэўныя гістарычныя падзеі, а ўслаўленне дзяржаўнай мудрасці, мужнасці, усемагутнасці Вітаўта. «Яко же бы мощно кому испытати высота небесная и глубина морская, то ж бы мощно исповедати силу и храбрость того славного господаря», — усхвалявана піша невядомы аўтар. У творы гаворыцца пра вялікі міжнародны аўтарытэт князя, пра яго ўплыў на іншыя еўрапей-скія краіны.

Напісана «Пахвала...» ўрачыста-ўзнёслым стылем. Ужываюцца кніжныя выразы і звароты.

Кароткі змест «Хронікі Быхаўца»:

У пачатку твора змешчана крыху змененая легендарная гісторыя Літвы, запазычаная з «Хронікі Вялікага княства Літоўскага і Жамойцкага», сэнс якой — у паходжанні літоўцаў ад рымскага патрыцыя Палемона.

Цікавасць у гэтай частцы выклікае апісанне сапраўдных гістарычных падзей, звязаных з першапачатковым этапам станаўлення Вялікага княства Літоўскага, з дзейнасцю першага вялікага князя новай дзяржавы Міндоўга і яго сына Войшалка. Аповесць пра літоўскіх князёў узята з Галіцка-Валынскага летапісу. Аўтар паказвае жорсткасць Міндоўга, што стала прычынай яго гвалтоўнай смерці: «И начал збивати братию свою и сыновцы свои, а другии выгнал из земли и начал княжити во всей земли Литовской один, и начал гордити велми». Войшалк з дапамогай беларускіх дружын вярнуўся на велікакняжы пасад у Літве. Як і бацька, быў па-здрадніцку забіты.

У другой частцы «Хронікі Быхаўца» ўзнаўляецца гісторыя Літоўска-Беларускай дзяржавы часоў Альгерда і Вітаўта, таксама ўзятая з папярэдніх летапісных зводаў.

Пры апісанні падзей канца XV — пачатку XVI ст., асноўны змест якіх — барацьба з крымскімі татарамі, невядомы аўтар абапіраўся на асабістыя ўражанні і ўспаміны непасрэдных удзельнікаў, напрыклад, бітвы пад Клецкам у 1506 г. і г. д.

Цікавасць выклікаюць старонкі, прысвечаныя паказу Грунвальдскай бітвы. У параўнанні з іншымі летапіснымі крыніцамі, гэта самае разгорнутае апісанне падзей 1410 г. З'явілася яно ў першай палове XVI ст., аднак грунтуецца на ўспамінах непасрэдных удзельнікаў вялікай бітвы.

«...Пачалася вайна караля польскага Уладзіслава Ягайлы і яго брата, вялікага князя літоўскага Вітаўта з прускімі немцам!. I сабралі з абодвух бакоў вялікае войска: кароль Ягайла ўсе сілы Кароны польскае, вялікі князь Вітаўт усе сілы літоўскія і рускія, і шмат ардынскіх татараў, магістр жа прускі таксама сабраў сваё войска з Прусіі і ўсяе Нямеччыны». Затым аўтар «Хронікі...» гаворыць, што Ягайла і Вітаўт доўга шукалі вялікае роўнае поле. Немцы ж, чакаючы «ляхаў з літвою», на полі ля Дуброўна «пачалі капаць ямы і прыкрываць іх зямлёю, каб у іх коні і людзі падалі», чым нарабілі шмат бяды пры падрыхтоўцы войска Ягайлы і Вітаўта да бою.

Ход бітвы паказваецца традыцыйна — сцісла і бегла. Лаўры пераможцы аўтар аддае літоўскаму войску. «I той атрад (атрад Ягайлы. — Т. Г.), прыйшоўшы на дапамогу войску літоўскаму, пайшоў з войскам літоўскім, і разбілі на галаву немцаў, і самога магістра, і ўсіх яго комнураў забілі, і безліч немцаў пабілі і ўзялі ў палон» (пераклад на сучасную мову зроблёны В. Чамярыцкім).

Падобныя, параўнальна шырокія апісанні нейкіх падзей, называюць летапіснымі аповесцямі. Летапісныя аповесці сустракаюцца не толькі ў летапісах і хроніках, але і ў Бібліі, напрыклад, гісторыя Юдзіф.

Дакладна невядома, якім годам заканчвалася «Хроніка Быхаўца». Адзіны рукапісны экзэмпляр твора, які належыў пану А. Быхаўцу (адсюль і назва), згублены ў XIX ст. Тэкст захаваўся дзякуючы публікацыі 1846 г. гісторыка Т. Нарбута, абрываецца ён падзеямі 1506 г.

Звесткі пра «Летапіс Аўраамкі»:

Складзены ў канцы XV ст. летапісны звод, які ахоплівае падзеі да 1469 г. Узнаўляецца гісторыя Кіеўскай і Маскоўскай Русі, Ноўгарада, часткова Вялікага княства Літоўскага. Летапіс з'явіўся ў Пскове або Ноўгарадзе на аснове больш старажытных рускіх летапісных крыніц. Быў шырока вядомы на тэрыторыі Літоўска-Беларускай дзяржавы.

Мастацкія асаблівасці летапісаў

У адрозненне ад твораў царкоўна-рэлігійнай літаратуры летапісы і хронікі пісаліся на старажытнабеларускай мове. Аўтарамі іх былі свецкія і духоўныя асобы, прадстаўнікі розных сацыяльна-культурных колаў тагачаснага грамадства. Таму летапісныя помнікі маюць істотныя адрозненні паводле зместу, ідэйнай накіраванасці, жанрава-стылявых асаблівасцей, спосабаў узнаўлення матэрыялу. Гістарычна дакладныя падзеі, якія звычайна падаваліся праз сціслыя, лаканічныя апісанні у храналагічнай паслядоўнасці, мяжуюцца з паданнямі і легендамі, часта далёкімі ад сапраўднасці. Міфалагізавалася, абрастала легендамі аддаленае ў часе г мінулае.


Писатели, по которым есть произведения в сокращении:

  1. Адам Гурыновіч
  2. Алесь Гарун
  3. Алесь Жук
  4. Аляксей Дудараў
  5. Андрэй Макаёнак
  6. Андрэй Мрый
  7. Андрэй Рымша
  8. Аркадзь Куляшоў
  9. Афанасій Філіповіч
  10. Васіль Быкаў
  11. Васіль Цяпінскі
  12. Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
  13. Вінцэсь Каратынскі
  14. Змітрок Бядуля
  15. Іван Мележ
  16. Іван Шамякін
  17. Кандрат Крапіва
  1. Кастусь Каліноўскі
  2. Каятан Марашэўскі
  3. Кірыла Тураўскі
  4. Кузьма Чорны
  5. Максім Багдановіч
  6. Максім Гарэцкі
  7. Максім Танк
  8. Мікола Гусоўскі
  9. Мікола Матукоўскі
  10. Міхась Зарэцкі
  11. Мялецій Сматрыцкі
  12. Ніл Гілевіч
  13. Паўлюк Багрым
  14. Пімен Панчанка
  15. Пятрусь Броўка
  16. Рыгор Барадулін
  17. Сімяон Полацкі
  1. Сымон Будны
  2. Уладзімір Жылка
  3. Уладзімір Караткевіч
  4. Уладзіслаў Сыракомля
  5. Францішак Багушэвіч
  6. Францыск Скарына
  7. Цётка
  8. Ядвігін Ш.
  9. Якуб Колас
  10. Ян Баршчэўскі
  11. Ян Вісліцкі
  12. Янка Брыль
  13. Янка Купала
  14. Янка Лучына
  15. Яўгенія Янішчыц
  16. Іншыя творы




© 2022 ќксперты сайта vsesdali.com проводЯт работы по составлению материала по предложенной заказчиком теме. ђезультат проделанной работы служит источником для написания ваших итоговых работ.