Пераказ: Алтар жыцця - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Некалі шлях у напрамку да Старой Рудні ішоў праз лес... Бярэзнік, ельнік, асіннік. За кіламетр-паўтара ад вёскі лес кан-чаўся. Ад яго паабапал шляху аж да крайніх хат адна ля адной паўпіваліся карэннем у жвір старыя касматыя бярозы. Цяпер няма тых бяроз — вайна... Толькі адна стаіць. Журыцца, са-мотна дажывае свой век.

Міця ўгледзеў бярозу. Яму стала шкада яе — занядбаную жорсткім лёсам адзіноцтва.

Ен борздзенька тупаў па коўзкай сцяжынцы і ў роздуме не заўважыў, як дайшоў да бярозы. Крануў далонню счарнелую парэпаную кару дрэва. Пастаяў. Выразна, да драбніц прыгада-лася, як тут развітваўся з бацькам, калі ён крочыў насустрач свайму вайсковаму лёсу. У вушах гучалі словы: «Ты ж, сын, цяпер адзін мужчына ў сям'і...»

Усю дарогу далей не выходзіў у Міці з галавы гэты ўспамін. Цяжкі, тужлівы. Да роднай хаты ён набліжаўся са змаркоча-на-думным і нейкім як бы вінаватым настроем.

Дзверы хаты расчыніліся лёгка і шырока. Ля вялікага стала стулена стаяла маці. Каля печы забаўляўся трохгадовы пля-меннік Андрэйка. Ён прыціх і раптам, пазнаўшы, кінуўся на-сустрач, замахаў зялёным самазвалам.

— Дзядзя Міця, я на самазвале буду лаботаць. Пясок плы-вязу, каб на вуліцы глазі не было, — радасна затараторыў.

Маршчыністы твар маці свяціўся ціхай радасцю, вусны злёгку варушыліся, быццам бязгучна шапталі добрыя пяшчот-ныя словы. Светлыя вочы расчулена павільгатнелі.

— Сыночак мой прыехаў! — Яна пацалавала яго ў адну шча-
ку, у другую. — Раздзявайся хутчэй, здарожыўся.

Ён стаў распранацца, а яна патупала да жоўценькай шафкі.

Праз расчыненыя ў залу дзверы Міцю відзён быў светлы прасторны пакой. На вокнах віселі доўгія цюлевыя фіранкі. Ля прасценка замест старой драўлянай канапы пярэсціла квяці-стымі падушачкамі тахта.

— Зараз, галубок мой, пачастую.

Ён глядзеў на яе старэчы маршчыністы твар, слухаў, а ў дум-ках яго міжвольна паўстаў далёкі малюнак маленства.

...Плылі засінелыя прыцемкі, гарачыня спадала. Ён, набе-гаўшыся, сядзеў на вываратні старой дзічкі, што тырчаў на ўскраі поля, глядзеў, як маці жала жыта. Спрытна ўзмахваю-чы сярпом, яна зразала жаўтаватыя сцёблы, клала іх у сноп, туга завязвала перавяслам. Потым яна разагнула спіну, павяр-нулася да яго.

— Выгаладаўся, сынок? Пацярпі трошкі, па халадку добра
ж вельмі жнецца.

У высокім небе пералівіста звінеў нястомны весялун жаў-рук, непадалёк жанчыны спявалі працяжную жніўную песню.

Гэты малюнак Міцю чамусьці асабліва яскрава засеў у па-мяці, і ён на адзіноце часта яго ўспамінае.

Маці была лёгкая ў хадзе і ўвішная ў працы. Рабіла ўсё по-хапкам, але з толкам. Досвіткамі ўпраўлялася па гаспадарцы, карміла пяцярых дзяцей і бегла на калгасную работу. Тава-рышкі захапляліся спрытам «брыгадзіршы», а ў вясёлыя хві-ліны добразычліва жартавалі:

• Раскажы, Арына, чым ты Сяргея ўзяла. Мо прысухай якой пачаставала? Аж млее па табе.
• Сама не ведаю, а ён не прызнаецца, — адказвала яна і па-сміхалася.

Доўгія зімовыя вечары яна бавіла за прасніцай.

Іншы раз у святы маці прымошчвалася каля акна, задумлі-ва пазірала на вялікую ліпу, што расла на ўзмежку саду, і мяк-кім грудным голасам ціха запявала:

Аўполівярба, Пад вярбой вада...

Бацька, адарваўшыся ад кніжкі, вылазіў з-за стала, пады-ходзіў, станавіўся за яе спінай, падводзіў ёй басам. У такія мінуты здавалася, што спяваюць і ліпа, і сад, і ўся хата...

Маці паставіла на стол гладыш з малаком, прынесла ў міс-цы тварог і на талерцы яйкі. Тупала, мітусілася.

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым